Chỉ số thiếu máu ở bà bầu – Hướng dẫn cách xem chỉ số

Thiếu máu là tình trạng phổ biến ở phụ nữ mang thai mà nguyên nhân chính là do nhu cầu tăng cao của cơ thể về chất dinh dưỡng. Thiếu máu khi mang thai có thể phát hiện thông qua các triệu chứng và dựa trên các chỉ số thiếu máu ở bà bầu. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn mẹ cách đọc một số chỉ số quan trọng và cung cấp lời khuyên chi tiết từ chuyên gia sản khoa.

Tại sao bà bầu hay bị thiếu máu?

Thiếu máu thai kỳ là vấn đề sức khỏe đáng quan tâm tại Việt Nam và trên thế giới. Theo thống kê của Viện dinh dưỡng quốc gia, tỷ lệ thiếu máu ở phụ nữ mang thai là 25,6%. Trong đó có đến 3/4 chị em không biết mình bị thiếu máu, thậm chí không quan tâm, làm ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.

Một điều cơ bản khi mang thai là lượng máu của mẹ bầu tăng lên 30-50%gấp đôi để cung cấp đủ oxy và dinh dưỡng cho thai nhi. Việc này đòi hỏi cơ thể phải sản xuất nhiều hồng cầu hơn để đảm bảo duy trì sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi. Do đó nếu không cung cấp đủ chất cho quá trình tạo máu, bà bầu dễ bị thiếu máu.

Mẹ bầu thiếu máu có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên như:

• Chế độ ăn uống không đủ chất dinh dưỡng: Mẹ bầu mắc thiếu máu do không bổ sung đủ sắt, vitamin B12 hoặc acid folic trong chế độ ăn hàng ngày, bởi đây là những yếu tố quan trọng tham gia sản xuất hồng cầu ^[1]Anemia During Pregnancy. Ngày truy cập: 15/6/2024.
  https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/23112-anemia-during-pregnancy.
• Khả năng hấp thu dưỡng chất kém: Nhiều mẹ gặp các vấn đề về đường tiêu hóa, làm ảnh hưởng đến khả năng chuyển hóa và hấp các chất dinh dưỡng trong cơ thể.
• Mất máu do các đợt kinh nguyệt trước khi mang thai, rong kinh, chảy máu âm đạo.
• Mẹ bầu đang mắc các bệnh lý mạn tính gây thiếu máu như ung thư, viêm loét dạ dày tá tràng, bệnh thận, loạn sản tủy,…
• Mang đa thai: Tức là mẹ bầu mang thai ba, thai bốn,… khiến nhu cầu dinh dưỡng của thai nhi lớn hơn nhiều lần so với mang thai một.

Các chỉ số thiếu máu ở bà bầu

Khi đi khám thai, để chẩn đoán mẹ thiếu máu khi mang thai, bác sĩ thường yêu cầu làm xét nghiệm máu để kiểm tra các chỉ số liên quan. Dưới đây là một số chỉ số quan trọng và cách đọc chỉ số xét nghiệm thiếu máu khi mang thai mà mẹ cần biết:

• Hemoglobin (Hb): Đây là protein có mặt trong hồng cầu, có nhiệm vụ vận chuyển oxy, chất dinh dưỡng đến thai nhi. Thông thường, chỉ số này thường nằm trong khoảng 12 – 16g/dL. Nhưng nếu mẹ bầu đo được Hb dưới 11g/dL thì có thể được chẩn đoán là thiếu máu ^[2]Anemia in Pregnancy. Ngày truy cập: 15/6/2024.
  https://www.msdmanuals.com/professional/gynecology-and-obstetrics/pregnancy-complicated-by-disease/anemia-in-pregnancy.
• Hematocrit (Hct): Đây là chỉ số cho biết tỷ lệ phần trăm của thể tích hồng cầu trong thể tích máu toàn phần. Mức bình thường của mẹ bầu là 38 – 46%, mức an toàn là 33 – 34%. Trường hợp chỉ số Hct < 33% thì mẹ bầu có nguy cơ thiếu máu. ((
• Ferritin: Đây là chỉ số sắt dự trữ trong cơ thể. Mức bình thường là từ 30 – 300 ng/mL. Nếu xét nghiệm cho kết quả < 30ng/mL có thể thấy mẹ bầu có nguy cơ thiếu máu thiếu sắt.

Để được chẩn đoán chính xác hơn, sau khi nhận kết quả xét nghiệm, mẹ hãy để bác sĩ đọc và tư vấn. Bác sĩ sẽ căn cứ vào các chỉ số xét nghiệm và tình trạng sức khỏe của mẹ để có phương pháp điều trị phù hợp.

Thiếu máu thai kỳ có nguy hiểm không?

Thiếu máu thai kỳ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ để lại nhiều mối nguy tiềm ẩn về sức khỏe cho cả mẹ và em bé, bao gồm:

Sức khỏe mẹ suy giảm

Mẹ bầu bị thiếu máu trong thời kỳ mang thai thường xuất hiện triệu chứng thiếu máu như mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, cơ thể suy nhược, trí nhớ kém và làm giảm khả năng hoạt động thường ngày. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt mà còn khiến mẹ dễ mắc bệnh do vi khuẩn, virus từ môi trường xung quanh xâm nhập.

Tóc rụng, móng tay khô

Móng tay, tóc thiếu chất đến nuôi dưỡng sẽ trở nên yếu ớt hơn bình thường. Thai phụ sẽ thấy phần móng tay chuyển sang màu nhợt nhạt, bề mặt nổi sọc, bẹt hoặc lõm. Móng tay không còn độ bóng bẩy, hồng hào như trước kia, thay vào đó là màu đục, giòn và dễ gãy, dù mẹ không hề làm việc nặng nhọc.

Tóc cung cần nuôi dưỡng bằng chất dinh dưỡng. Nhưng khi thiếu máu, đồng nghĩa với thiếu chất, tóc mẹ sẽ khô hơn, dễ gãy rụng khi chải tóc, thậm chí rụng cả mảng lớn. Đó chính là lý do nhiều mẹ bầu khi mang thai tóc thưa thớt và mỏng hơn rất nhiều.

Thai nhi kém phát triển

Một trong những hậu quả nghiêm trọng nhất của thiếu máu thai kỳ là ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Thiếu máu khiến em bé nhẹ cân, thấp còi ngay từ khi sinh, em bé sinh non và dễ mắc bệnh hơn trẻ khác.

Đồng thời tình trạng thiếu oxy ngay từ trong bụng mẹ có thể tác động đến sự phát triển não bộ của trẻ. Khiến em bé sau này bị suy giảm trí tuệ, kém vận động. Ngoài ra, mẹ bầu thiếu máu sẽ làm tăng biến chứng thai kỳ như tiền sản giật, nhau bong non, băng huyết sau sinh,…

3 nhóm thực phẩm cho mẹ bầu thiếu máu

Để phòng ngừa và điều trị thiếu máu thai kỳ, mẹ cần ưu tiên nhất là xây dựng chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, đặc biệt là thực phẩm giàu sắt, vitamin B12 và axit folic.

Thực phẩm chứa nhiều sắt

Sắt là thành phần thiết yếu trong việc sản xuất hemoglobin, chất giúp vận chuyển oxy và các chất đến nuôi dưỡng thai nhi. Mẹ có thể bổ sung sắt thông qua các thực phẩm như:

• Thịt đỏ: thịt bò, thịt cừu.
• Gan động vật.
• Hải sản: hàu, sò, tôm, mực, cá thu, cá hồi, cá ngừ,…
• Đậu: đậu lăng, đậu đen, đậu xanh,…
• Lòng đỏ trứng gà.
• Các loại rau xanh như rau bina, bông cải xanh, cải xoăn.

Các chuyên gia khuyến khích mẹ nên cung cấp thêm sắt thông qua thực phẩm bổ sung. Trong đó sắt sinh học Ferrolip được nhiều mẹ bầu hiện nay tin tưởng nhờ công nghệ liposome bao màng hiện đại:

• Tăng khả năng hấp thu: Do màng bao liposome bảo vệ nhân sắt trọn vẹn đến vị trí hấp thu nên không bị ảnh hưởng bởi dịch vị dạ dày. Sắt Ferrolip có khả năng hấp thu cao hơn 4,7 lần so với sắt hữu cơ truyền thống.
• Ít tác dụng phụ: Ferrolip được chứng minh không gây dư thừa sắt, hạn chế tối đa tác dụng phụ trên đường tiêu hóa như nóng trong, táo bón, khó chịu. Đây cũng là sản phẩm duy nhất trên thị trường mẹ bầu có thể dùng bất kỳ lúc nào trong ngày mà không lo tác dụng không mong muốn.
• Hương vị thơm ngon: Khi dùng Ferrolip, mẹ bầu không hề cảm thấy vị kim loại khó chịu. Thậm chí mẹ ợ lên cũng không còn mùi tanh như các sản phẩm khác. Ferrolip có hương chanh thơm nhẹ như trà lipton, được chứng nhận Hương vị cao cấp của Viện thẩm định hương vị quốc tế.
• Hàm lượng vừa đủ: Mỗi gói bột Ferrolip bổ sung 30mg sắt nguyên tố. Đây là hàm lượng phù hợp để mẹ bầu dễ dàng chia liều hoặc phối liều theo nhu cầu sắt trong suốt thời gian mang thai.
• Dạng bào chế tiện lợi: Với dạng bột sắt buccal, mẹ chỉ cần uống trực tiếp mà không cần dùng thêm nước. Nhờ đó mẹ dễ dàng uống sắt tại bất kỳ đâu, bất kỳ lúc nào nhờ việc mang theo những gói bột nhỏ gọn trong cặp, trong túi.

Thực phẩm chứa vitamin B12

Vitamin B12 cần thiết cho sự hình thành hồng cầu và duy trì hệ thần kinh khỏe mạnh. Khi thiếu vitamin này, mẹ bầu có thể bị thiếu máu ác tính. Do đó mẹ nên bổ sung những thực phẩm giàu vitamin B12 dưới đây vào thực đơn hàng ngày:

• Thịt gia cầm: gà, vịt, ngan, ngỗng.
• Hải sản: cá hồi, cá ngừ, tôm, sò,…
• Sản phẩm từ sữa: sữa chua, phô mai, sữa tươi,…
• Ngũ cốc bổ sung vitamin B12.

Thực phẩm chứa acid folic

Axit folic cũng thuộc vitamin nhóm B, đặc biệt quan trọng trong việc phòng ngừa dị tật ống thần kinh ở thai nhi. Ngoài ra acid folic tham gia vào sự phân chia tế bào và sản xuất hồng cầu nên cũng ảnh hưởng đến nguy cơ thiếu máu khi mang thai.

Một số thực phẩm giàu axit folic mẹ bầu không nên bỏ qua như:

• Rau có màu xanh đậm: rau bina, bông cải xanh, cải xoăn,…
• Trái cây họ cam quýt: bưởi, cam, quýt, nho, dâu tây,…
• Đậu: đậu đen, đậu lăng, đậu xanh, đậu hà lan, đậu đỏ.
• Lòng đỏ trứng gà.
• Ngũ cốc giàu acid folic.

Nhìn chung, việc đọc hiểu các chỉ số thiếu máu ở bà bầu và nắm được các nhóm thực phẩm cần thiết cho quá trình tạo máu là cách hiệu quả để phòng ngừa và điều trị thiếu máu trong thời gian mang thai. Nếu mẹ cần tư vấn thêm bất kỳ thông tin sức khỏe thai kỳ nào khác, vui lòng truy cập website ferrolip.vn hoặc gọi điện theo hotline 1900 636 985 (nhánh số 2) để được hỗ trợ sớm nhất nhé.