Sắt là một yếu tố vi lượng thiết yếu của cơ thể. Thiếu sắt có thể dẫn đến tình trạng thiếu máu và gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe và đời sống như mệt mỏi, sụt cân, chóng mặt đau đầu. Tuy vậy thừa sắt cũng là một bệnh lý nguy hiểm với nhiều biến chứng và có thể dẫn đến tử vong. Vậy dư sắt trong máu có những triệu chứng gì? Nguyên nhân và cách điều trị bệnh lý này như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu xem nhé!
Dư sắt là gì? Nguyên nhân do đâu?
Với cơ thể khỏe mạnh, khi lượng sắt dự trữ đủ, ruột sẽ giảm hấp thụ khoáng chất này từ thực phẩm và đồ uống để ngăn chặn tình trạng tăng sắt trong máu.
Ở những người bị rối loạn quá tải sắt (Hemochromatosis), họ hấp thụ nhiều sắt hơn bình thường từ thực phẩm hoặc chất bổ sung. Tốc độ cơ thể bài tiết không nhanh bằng tốc độ hấp thụ nên dẫn đến tình trạng dư sắt. Thông thường, cơ thể lưu trữ sắt trong mô cơ quan, chủ yếu ở gan, cũng như tim và tuyến tụy.
Người ta phân loại dư sắt thành 2 nhóm bệnh:
- Thừa sắt nguyên phát: Nguyên nhân do di truyền, bạn có thể thừa hưởng gen HFE (gen gây bệnh Hemochromatosis) từ cha hoặc mẹ.
- Thừa sắt thứ phát: Nguyên nhân gây bệnh xuất phát từ những bệnh lý khác như bệnh gan, được truyền nhiều máu,…
Dư sắt trong máu có những triệu chứng gì?
Bệnh dư sắt thường tiến triển một cách âm thầm và không có triệu chứng rõ ràng. Có một báo cáo cho rằng trong 3 trên 4 trường hợp những người bị quá tải sắt không có triệu chứng [1]Iron Overload. Truy cập ngày 18/05/2023.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK526131/
Một số triệu chứng thường gặp bao gồm:
- Mệt mỏi, suy nhược
- Sụt cân
- Đau bụng không rõ nguyên nhân
- Tăng đường huyết
- Tăng sắc tố da, da chuyển sang màu đồng
- Suy giảm hoặc mất ham muốn tình dục
- Giảm kích thước tinh hoàn ở nam giới
- Gây ra hiện tượng kinh nguyệt bất thường hoặc vô kinh ở nữ giới
Nếu không được phát hiện kịp thời, bệnh có thể tiến triển thầm lặng theo thời gian và dẫn đến các bệnh:
- Các bệnh về gan, xơ gan, tăng khối lượng gan
- Viêm khớp
- Tiểu đường
- Bệnh về tuyến giáp
- Bệnh tim
- Viêm tụy
Nguy hiểm nhất là khi bệnh nhân bị ngộ độc sắt. Trong khoảng 6 giờ đầu, người bệnh sẽ có biểu hiện đau bụng và buồn nôn, thậm chí là nôn ra máu. Dư sắt trong máu sẽ khiến phân bị chuyển thành màu đen, tiêu chảy và mất nước. Sau khi bị ngộ độc sắt, trong vòng 48 giờ, các biến chứng nghiêm trọng khác có thể xuất hiện như:
- Chóng mặt
- Tụt huyết áp, mạch nhanh nhưng yếu
- Sốt cao
- Khó thở
- Da xám hoặc hơi xanh
- Co giật
Hậu quả của dư thừa sắt
Dư sắt trong cơ thể có thể dẫn đến rất nhiều hậu quả nghiêm trọng và ảnh hưởng đến nhiều cơ quan nội tạng khác nhau: [2]Iron overload disorder: All you need to know. Truy cập ngày 18/05/2023.
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hemochromatosis/symptoms-causes/syc-20351443
- Tổn thương gan: Lượng sắt dư thừa được tích tụ tại gan làm tăng quá trình oxy hóa mô gan, gây tổn thương nội tạng và tạo sẹo. Những sẹo này không lành nên có thể dẫn đến xơ gan, suy gan hoặc ung thư gan.
- Bệnh tim mạch: Quá tải sắt có thể ảnh hưởng đến sự dẫn điện của tim gây ra rối loạn nhịp tim và suy tim. Ngoài ra, dư sắt trong máu còn khiến cơ thể gặp khó khăn trong việc bơm máu ở tim và lưu thông máu.
- Thay đổi màu da: Sắt dư thừa có thể đọng lại ở mô của cơ thể và những tế bào da. Kết quả da trở nên xám xịt và nhạy cảm với tia cực tím, da dễ bắt nắng và chuyển thành màu đồng.
- Đái tháo đường: Sắt dư thừa gây ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp insulin tại tụy làm tăng đường huyết.
- Viêm khớp: Sắt dư thừa có thể tồn đọng tại ổ khớp làm tổn thương mô khớp, từ đó gây ra viêm khớp.
- Ở phụ nữ, dư sắt có thể dẫn đến chu kỳ kinh nguyệt không đều, ảnh hưởng đến khả năng rụng trứng, chậm dậy thì.
Biện pháp điều trị và khắc phục thừa sắt
Xét nghiệm máu
Hai xét nghiệm có thể cung cấp cho bác sĩ manh mối về bệnh quá tải sắt (hemochromatosis):
- Độ bão hòa transferrin: Xét nghiệm này cho thấy có bao nhiêu lượng sắt đang bị đính với transferrin, một loại protein mang sắt trong máu.
- Nồng độ ferritin huyết thanh. Xét nghiệm này đo lượng ferritin, một loại protein dự trữ sắt trong máu của bạn.
Nếu một trong hai điều này cho thấy bạn có nhiều chất sắt hơn mức cần thiết, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm thứ ba để xem bạn có gen gây bệnh hemochromatosis hay không.
Lấy máu
Đối với những người mắc bệnh hemochromatosis nguyên phát, các bác sĩ điều trị bằng cách định kỳ lấy máu ra khỏi cơ thể. Cách thực hiện tương tự như việc hiến máu.
Vì trong máu chứa nhiều sắt nên mục đích của việc lấy máu là để lượng sắt trong cơ thể trở lại mức độ bình thường. Có thể mất đến hơn một năm để hoàn thành quá trình này. Loại bỏ máu được chia thành hai phần: điều trị ban đầu và điều trị duy trì.
- Điều trị ban đầu: Các bác sĩ sẽ thực hiện lấy máu với tần suất một hoặc hai lần một tuần. Lượng máu được rút không quá 470ml mỗi lần.
- Điều trị duy trì: Kể cả khi nồng độ sắt trong máu của bạn đã trở lại bình thường, bạn vẫn sẽ phải lấy máu, nhưng không thường xuyên. Tần suất lấy máu sẽ phụ thuộc vào khả năng tích tụ sắt trong cơ thể bạn.
Điều trị bằng thuốc
Liệu pháp thải sắt sử dụng thuốc đường uống hoặc tiêm thuốc thường được áp dụng để phòng ngừa các biến chứng lên gan, tim hoặc bệnh tiểu đường. Các thuốc sử dụng thường là những thuốc có khả năng tạo liên kết với sắt để cơ thể dễ dàng bài tiết ra ngoài.
Mặc dù các bác sĩ không có xu hướng khuyến cáo đây là phương pháp điều trị đầu tay cho bệnh hemochromatosis, nhưng nó có thể phù hợp với một số người. Một số loại thuốc phổ biến được sử dụng để loại bỏ sắt là deferasirox hoặc deferoxamine, hoặc đôi khi deferiprone
Mở tĩnh mạch
Phương pháp mở tĩnh mạch thường dành cho những bệnh nhân đang gặp biến chứng trên gan, tim và bệnh tiểu đường. Nguyên lý thực hiện phương pháp là trích ly máu qua đường tĩnh mạch giúp thải lượng sắt thừa theo máu ra khỏi cơ thể. Phương pháp này tương tự như quá trình hiến máu, tùy vào tình trạng dư thừa sắt mà các bác sĩ có thể lấy đi một máu nhất định, tần suất thực hiện phụ thuộc vào tình trạng tích tụ sắt của cơ thể.
Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng
Để tránh ngộ độc sắt, bạn cần phải tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ và cán bộ có chuyên môn để có thể bổ sung đúng, đủ lượng sắt cần thiết. Nếu bạn mắc phải bệnh dư sắt do di truyền thì có thể thay đổi chế độ ăn uống để hạn chế lượng sắt hấp thu và giảm các triệu chứng bệnh.
- Tránh sử dụng các thực phẩm bảo vệ sức khỏe có chứa sắt.
- Tránh các viên uống có chứa vitamin C vì vitamin này làm tăng sự hấp thụ sắt.
- Giảm tiêu thụ những loại thực phẩm có hàm lượng sắt cao như ngũ cốc, các loại đậu, rau bina, các loại thịt đỏ,…
- Hạn chế ăn cá và động vật có vỏ chưa nấu chín.
- Hạn chế uống rượu, vì điều này có thể gây hại cho gan ở những người mắc bệnh dư sắt.
- Bổ sung những loại thực phẩm cản trở khả năng hấp thu sắt như sữa, phô mai, sữa chua, trà, các loại rau xanh và trái cây.
Vậy là bài viết trên đã giải đáp câu hỏi Dư sắt trong máu có những triệu chứng gì và cung cấp những thông tin hữu ích cho các bạn về bệnh dư sắt. Nếu còn bất kì thắc mắc nào về sản phẩm, vui lòng gọi tới số hotline 1900 636 985 (nhánh số 2) hoặc truy cập đến https://ferrolip.vn/ để được các chuyên gia giải đáp chi tiết.
References
| ↑1 | Iron Overload. Truy cập ngày 18/05/2023. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK526131/ |
|---|---|
| ↑2 | Iron overload disorder: All you need to know. Truy cập ngày 18/05/2023. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hemochromatosis/symptoms-causes/syc-20351443 |
