Ngất xỉu có phải do thiếu máu không? Giải pháp khắc phục hiệu quả

Ngất xỉu là tình trạng mất ý thức và phản xạ một cách đột ngột và có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là người có thể trạng ốm yếu, thiếu máu, mệt mỏi. Vậy ngất xỉu có phải do thiếu máu không hay còn các nguyên nhân nào khác? Cùng tìm hiểu chi tiết về các nguyên nhân và cách xử lý khi bị ngất xỉu trong bài viết dưới đây. 

Ngất xỉu là gì?

Ngất xỉu hay còn được gọi là ngất, là tình trạng cơ thể mất ý thức và tư thế, xảy ra đột ngột. Tình trạng này thường chỉ diễn ra trong một thời gian ngắn, vài giây đến vài phút và cơ thể có thể hồi phục lại ngay sau đó.

Khi bị ngất xỉu, người bệnh thường có biểu hiện không cử động được, chân tay lạnh, mạch đập và nhịp thở yếu. Đôi khi người ngất xỉu có thể xuất hiện các cơn co giật ngắn giống như động kinh.

Trước khi ngất xỉu, bạn có thể gặp một số dấu hiệu:

• Cảm thấy lâng lâng, chóng mặt, buồn nôn.
• Đột nhiên cảm thấy nóng và đổ mồ hôi.
• Suy giảm thị giác, có thể hoa mắt, nhìn mờ.
• Tinh thần căng thẳng, lo lắng.
• Đau đầu, ù tai, tim đập nhanh, đánh trống ngực.^[1]What is fainting, and what causes it? Truy cập ngày 16/01/2023.
  https://www.medicalnewstoday.com/articles/182524

Đối tượng dễ bị ngất xỉu

Ngất xỉu có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng theo thống kê, một số đối tượng có nguy cơ cao bị ngất xỉu bao gồm:

• Người trên 40 tuổi có mắc các bệnh lý về tim mạch, đặc biệt là huyết áp thấp và hạ huyết áp tư thế đứng.
• Người thể trạng ốm yếu, mệt mỏi, thiếu máu.
• Hiến máu khi chưa ăn hoặc bị mất quá nhiều máu đột ngột.
• Thay đổi tư thế đột ngột.
• Thần kinh căng thẳng, lo lắng quá độ.

Nếu bạn nằm trong trường hợp trên thì cần bồi bổ sức khỏe, rèn luyện thể lực để nâng cao thể trạng và phòng ngừa ngất xỉu cùng các bệnh lý khác.

Ngất xỉu có phải do thiếu máu không?

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra nguyên nhân gây ngất xỉu có liên quan tới tình trạng thiếu máu của cơ thể. Khi bị thiếu máu, lượng oxy, glucose và các chất dinh dưỡng cung cấp cho não bộ suy giảm. Từ đó dẫn đến tình trạng hoa mắt chóng mặt, đau đầu và nặng hơn là ngất xỉu.

Ngất xỉu do thiếu máu rất nguy hiểm bởi bộ não cực kỳ nhạy cảm với tình trạng thiếu oxy. Chỉ cần não thiếu oxy trong 10 giây đã gây rối loạn các chức năng trong cơ thể. Não thiếu oxy và dưỡng chất trên 4 phút sẽ khiến các tế bào thần kinh bị phá hủy nghiêm trọng và không thể hồi phục được.

Chính vì vậy, ngất xỉu do thiếu máu kéo dài có thể để lại nhiều biến chứng nguy hiểm: Đột quỵ, hôn mê, tổn thương não, thậm chí là tử vong. Do đó nếu người bệnh thiếu máu xuất hiện các triệu chứng hoa mắt chóng mặt, choáng váng hoặc nghi ngờ ngất xỉu cần đi khám ngay để được theo dõi sức khỏe tốt nhất. ^[2]Reduced Iron Stores and Its Effect on Vasovagal Syncope (Simple Faint). Truy cập ngày 17/01/2023.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2475592/

Nguyên nhân khác dẫn đến ngất xỉu

Ngất xỉu ngoài nguyên nhân do thiếu máu đã đề cập phía trên còn có thể do rất nhiều tác nhân khác:

• Ngất do thần kinh phế vị: Đây là nguyên nhân phổ biến, xảy ra khi người bệnh gặp các kích thích đột ngột: Sợ hãi, hoảng sợ, căng thẳng hoặc hội chứng hoảng sợ khi nhìn thấy máu, quá nóng hoặc quá lạnh,… Sẽ kích thích hệ thống thần kinh khiến nhịp tim chậm lại, tụt huyết áp, giãn các mao mạch máu. Từ đó làm giảm nhanh lượng máu lên não dẫn đến ngất. Thông thường ngất do kích thích thần kinh sẽ nhanh hồi phục và không để lại nhiều biến chứng nguy hiểm.
• Hạ huyết áp tư thế đứng: Khiến máu tập trung nhiều vào phần chân, dẫn đến giảm huyết áp và giảm lưu lượng máu đến các cơ quan khác, đặc biệt là não bộ dẫn đến ngất. Tình trạng ngất do hạ huyết áp tư thế đứng thường gặp ở người cao tuổi và người bệnh huyết áp thấp.
• Do các bệnh lý tim mạch: Suy tim, rối loạn nhịp tim, thuyên tắc phổi,… cũng có thể làm giảm lưu lượng máu và oxy lên não gây ngất xỉu.
• Do tụt đường huyết: Thường xảy ra khi quá đói hoặc tụt đường huyết ở người bệnh đái tháo đường.
• Do vận động quá sức, mất nước, đặc biệt khi thời tiết nắng nóng.
• Các kích thích đột ngột: Quá hoảng sợ, lo lắng, xúc động cũng có thể dẫn đến ngất xỉu.
• Do tác dụng phụ của một số thuốc: Thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn kênh Canxi (thường dùng ở người bệnh cao huyết áp), thuốc chống loạn thần, thuốc chống dị ứng,… ^[3]What is fainting, and what causes it? Truy cập ngày 19/01/2023
  https://www.medicalnewstoday.com/articles/182524

Ngất xỉu có nguy hiểm không?

Theo thống kê có đến 50% số người từng bị ngất xỉu đột ngột ít nhất một lần trong đời. Thông thường, các triệu chứng choáng váng, mất khả năng vận động sẽ tự hồi phục nhanh chóng sau khi ngất xỉu. Tuy nhiên ngất xỉu đột ngột khi đang làm việc, lái xe hoặc ngất xỉu khiến bạn bị ngã sẽ cực kỳ nguy hiểm. Điều này có thể khiến bạn bị chấn thương, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

Ngoài ra, ngất xỉu do thiếu máu hoặc các bệnh về tim mạch, huyết áp làm giảm lưu lượng máu và oxy lên não. Nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên và kéo dài gây ra các tổn thương không hồi phục các tế bào thần kinh. Từ đó dẫn đến tổn thương não, đột quỵ, hôn mê, thậm chí là tử vong.

Chính vì vậy, nếu ngất xỉu không phải do các kích thích đột ngột từ môi trường thì bạn hãy đi khám để được chẩn đoán chính xác nhất. Từ đó phát hiện sớm nguyên nhân bệnh lý và có biện pháp theo dõi, điều trị phù hợp, tránh biến chứng. ^[4]Here’s Why Being Scared Can Make You Faint. Truy cập ngày 18/01/2023.
https://www.healthline.com/health-news/why-being-scared-can-make-you-faint#Paradox-of-fight-or-flight-response

Giải pháp khắc phục ngất xỉu

Ngất xỉu nếu do tác động đột ngột từ môi trường thì có thể hồi phục lại rất nhanh và không gây nhiều biến chứng xấu tới sức khỏe. Nhưng nếu bạn bị ngất xỉu do các bệnh lý của cơ thể, cần có biện pháp điều trị và xử lý kịp thời!

Điều trị bệnh lý gây ngất xỉu

Tùy theo từng nguyên nhân gây ngất xỉu sẽ có các biện pháp điều trị phù hợp:

• Ngất xỉu do hạ huyết áp tư thế: Người bệnh có thể được chỉ định các thuốc điều trị huyết áp và mang tất trị giãn tĩnh mạch để cải thiện lưu thông máu tới các cơ quan trong cơ thể.
• Ngất do suy tim, rối loạn nhịp tim: Có thể dùng thuốc điều trị chuyên biệt và cấy máy điều hòa nhịp tim, máy khử rung tim để đảm bảo hoạt động bình thường của cơ thể.
• Ngất do tụt đường huyết ở bệnh nhân đái tháo đường: Cần điều chỉnh lại thuốc đang sử dụng và đo đường huyết thường xuyên. Nếu có dấu hiệu tụt đường huyết cần bổ sung dinh dưỡng ngay.

Chế độ ăn uống, sinh hoạt

Ngoài các biện pháp điều trị dùng thuốc, người bị ngất xỉu cũng cần chú ý thay đổi lối sống và chế độ dinh dưỡng phù hợp:

• Duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh, luyện tập thể dục thể thao thường xuyên. Vừa là một biện pháp nâng cao sức khỏe vừa tăng cường lưu thông máu và hoạt động của các cơ quan trong cơ thể, rất tốt cho sức khỏe.
• Hạn chế đứng lên ngồi xuống hoặc thay đổi tư thế đột ngột làm tăng nguy cơ bị ngất do hạ huyết áp tư thế đứng.
• Xây dựng thực đơn dinh dưỡng lành mạnh, ưu tiên các thực phẩm giàu chất xơ, vitamin, sắt. Hạn chế tối đa các thực phẩm nhiều chất béo, đặc biệt là các chất béo xấu và đồ ăn nhiều đường, muối. Chế độ dinh dưỡng khoa học sẽ giúp duy trì sức khỏe lành mạnh và phòng ngừa tối đa các bệnh lý có thể dẫn đến ngất xỉu.

Bổ sung sắt cho người bị ngất xỉu

Như đã đề cập phía trên, thiếu máu là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng ngất xỉu. Ngoài ra còn khiến người bệnh xanh xao, mệt mỏi, vận động kém và lâu dần có thể ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe.

Để khắc phục tình trạng thiếu máu dẫn đến ngất xỉu, ngoài các biện pháp điều trị bằng thuốc thì cần bổ sung vitamin, khoáng chất và đặc biệt là sắt. Bởi sắt là khoáng chất tham gia trực tiếp vào quá trình vận chuyển oxy từ máu tới các cơ quan trong cơ thể.

Do đó, người bị thiếu máu cần tăng cường bổ sung sắt để tăng tạo máu và tăng cường oxy cho cơ thể, đặc biệt là não bộ. Dần dần sẽ loại bỏ được tình trạng thiếu oxy, dưỡng chất tại não và các cơ quan khác gây ngất xỉu.

Theo khuyến cáo từ các chuyên gia, người bị ngất xỉu do thiếu máu nên tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu sắt và các vitamin như: Các loại thịt đỏ (thịt bò, thịt lợn, thịt cừu), gan, nấm và các loại hạt. Ngoài ra có thể bổ sung thêm sắt thông qua các thực phẩm chức năng bồi bổ sức khỏe. Một sản phẩm bổ sung sắt được nhiều người tin dùng hiện nay là Sắt sinh học Ferrolip:

• Sắt sinh học thế hệ mới với công nghệ liposome không bị tác động bởi các men tiêu hóa và acid dịch vị trong dạ dày. Từ đó lượng sắt bổ sung được hấp thu tối đa, phòng ngừa thiếu máu do thiếu sắt và không gây kích ứng đường tiêu hóa.
• Được bào chế dưới dạng buccal tan ngay trong miệng mà không cần pha với nước. Sắt sinh học Ferrolip có hương chanh thơm mát, không gây vị tanh, buồn nôn, khó uống nên phù hợp với mọi đối tượng, đặc biệt là người khó sử dụng viên uống như mẹ bầu bị nghén, người cao tuổi,…
• Sản phẩm được nhập khẩu chính ngạch từ Ý, chất lượng cao và đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe

Ferrolip bổ sung sắt sinh học thế hệ mới cho người bị thiếu máu, thiếu sắt

Tuy nhiên khi bị ngất xỉu nghi ngờ do thiếu máu, người bệnh nên đi khám để được xét nghiệm và xác định chính xác tình trạng thiếu máu, thiếu sắt. Từ đó bổ sung sắt với hàm lượng phù hợp nhất.

Biện pháp sơ cứu đối với người bị ngất xỉu

Ngất xỉu thường xảy ra rất đột ngột, một số trường hợp có thể gặp các triệu chứng co giật giống tình trạng động kinh. Do đó, mỗi người cần trang bị các kiến thức xử lý chính xác và nhanh chóng trong trường hợp bản thân mình hoặc người khác bị ngất xỉu .

Khi bản thân có dấu hiệu ngất xỉu

Ngay khi thấy bản thân xuất hiện các dấu hiệu chuẩn bị ngất xỉu, đặc biệt là bị ù tai, hoa mắt, mắt nhìn mờ, chóng mặt, thở dốc, đổ mồ hôi,… Điều đầu tiên là cần giữ bản thân thật bình tĩnh và thực hiện theo hướng dẫn sau:

• Hít thở thật sâu, chậm và nhịp thở đều, đồng thời nắm chặt hai tay lại.
• Tìm một nơi an toàn và từ từ ngồi hoặc nằm xuống.
• Thông báo ngay cho những người xung quanh/gọi cấp cứu 115 hoặc bất kỳ ai có thể trợ giúp tình trạng hiện tại của bạn.
• Nếu cảm thấy các triệu chứng đã cải thiện, hãy tiếp tục nghỉ ngơi 10 – 15 phút, sau đó đứng lên thật từ từ, tránh thay đổi tư thế đột ngột.
• Cần đi khám bác sĩ về tình trạng sức khỏe của bản thân để tìm ra nguyên nhân gây ngất xỉu và có biện pháp điều trị kịp thời.

Khi người khác bị ngất xỉu

Nếu gặp người khác đang có dấu hiệu bị ngất xỉu hoặc đang bị ngất xỉu, cần giúp đỡ họ bằng cách:

• Đặt người bệnh nằm ngửa, chân kê cao hơn ngực để tăng lượng máu đến tim và não, giảm nguy cơ thiếu oxy tới não gây các biến chứng nguy hiểm.
• Ngay lập tức kiểm tra xem họ có gặp các chấn thương bên ngoài nào hay không. Trong trường hợp người bệnh bị ngã chảy máu do ngất, cần tiến hành cầm máu và sơ cứu vết thương.
• Nếu có quá đông người tụ tập, hãy yêu cầu giải tán đám đông, đảm bảo có đủ không khí và oxy cho người bệnh.
• Liên tục kiểm tra nhịp thở, nhịp tim của người bệnh. Đảm bảo đường thở thông thoáng, không bị các dị vật hoặc dịch đờm gây cản trở đường hô hấp.
• Nếu người bệnh cảm thấy các triệu chứng đã cải thiện hoặc đã tỉnh táo, cần giữ họ tiếp tục ngồi/nằm nghỉ ngơi 10 – 15 phút. Sau đó từ từ đứng dậy, không nên đứng lên đột ngột có thể gây choáng váng, hạ huyết áp tư thế đứng.
• Nếu người bị ngất trên 1 phút, hãy liên hệ ngay tới cấp cứu 115 hoặc trung tâm y tế gần nhất để được xử lý kịp thời. Trong trường hợp người bị ngất xỉu ngừng thở, cần thực hiện hô hấp nhân tạo và các biện pháp sơ cứu kịp thời. ^[5]What is fainting, and what causes it? Truy cập ngày 24/01/2023, nguồn
  https://www.medicalnewstoday.com/articles/182524

Ngất xỉu có thể do rất nhiều nguyên nhân khác nhau và chủ yếu là do thiếu máu thiếu sắt. Tình trạng ngất xỉu có thể gặp ở bất kỳ đâu và bất kỳ lứa tuổi nào. Do đó mọi người cần trang bị kỹ những kiến thức về sơ cứu khi bị ngất và kiểm tra sức khỏe nếu bị ngất xỉu đột ngột để bảo vệ sức khỏe tốt nhất.

Nếu bạn cần tư vấn thêm về các vấn đề sức khỏe, hãy liên hệ ngay tới HOTLINE 1900 636 985 (nhánh số 2) hoặc truy cập tại ĐÂY để được giải đáp chi tiết nhất.

Dược sĩ Anh Thư